Trang chủĐây là những điều tôi được nghe vào một buổi sáng đầu hạ. Tôn giả Mṛgāvataṃsakā ngồi với những người bạn đang chuẩn bị bước vào con đường Phụng Sự bên hồ sen thanh khiết cạnh đảo Bồ đề tại tu viện Stimitāraṇya an tĩnh. Trời xanh trong, ánh nắng ban mai dịu dàng như hơi thở trong khu vườn xanh tươi đầy hoa thơm mát. Có tiếng chim hót xa xa, có tiếng lá rơi rất nhẹ. Tôn giả Mṛgāvataṃsakā nhìn các bạn với ánh mắt lân mẫn, rồi chậm rãi nói:
Này các bạn, trong mỗi người chúng ta có một khu vườn. Khu vườn ấy không nằm ngoài ta, nó chính là Tâm ta. Nó nằm trong từng suy nghĩ, lời nói và hành động. Trong khu vườn ấy, mỗi ngày ta gieo xuống và tưới tẩm biết bao nhiêu hạt giống, có hạt lành thiện, có hạt bất thiện, có hạt đưa ta tới bình an, có hạt dẫn ta vào khổ đau.
Là người thực tập sống tỉnh thức, ta không bỏ mặc khu vườn ấy. Ta chính là người làm vườn. Người làm vườn biết trở về nhận diện, thấy rõ và chăm sóc từng mầm non, bụi cây, vạt cỏ, khóm hoa, vườn trái…. Không có gì bị bỏ rơi, không có gì bị ghét bỏ.
Này các bạn, tâm là đất. Tất cả các hạt giống đều nằm trong mảnh đất đó. Hạt giống của hiểu biết, thương yêu, tha thứ, an vui… đều có mặt. Hạt giống của giận hờn, đố kỵ, lo lắng, sợ hãi… cũng có mặt. Đất Tâm có khả năng ôm chứa tất cả. Không hạt giống nào mất đi. Hạt nào được tưới tẩm sẽ biểu hiện. Hạt nào không được tưới, thì nằm yên trong chiều sâu. Người làm vườn giỏi là người có đầy đủ đức tin nơi khu vườn của mình, nơi khả năng chuyển hóa của đất để cho ra những hoa trái ngọt ngào. Người làm vườn giỏi sẽ biết cách chăm sóc khu vườn của mình để mỗi ngày là một ngày nắng đẹp. Vậy nên ta cần học cách khéo léo tưới tẩm, vun bồi cho những hạt giống lành thiện trong ta biểu hiện và phát triển xanh tốt. Này các bạn, thế nào là một người làm vườn giỏi.
Người làm vườn giỏi là một người biết rõ về khu vườn của mình từ những đặc tính của đất đến khí hậu và cả những loại cây trồng thích hợp. Biết giữ gìn môi trường trong sạch, không để những dơ bẩn rác rưởi làm ảnh hưởng khu vườn và có trách nhiệm bảo vệ khu vườn. Cũng vậy, là người thực tập sống tỉnh thức ta cần biết rõ trong đất tâm của mình có những tâm hành nào và những điều kiện nào sẽ làm cho các tâm hành đó biển hiện. Ý thức được rằng nếu ta xem một bộ phim bạo động, nghe những câu chuyện kích động, hoặc đọc một tin tức gây thù ghét, thì ta sẽ tưới tẩm hạt giống tiêu cực. Nên ta cần thực tập chánh niệm trong việc tiêu thụ hàng ngày từ cách ta nhìn, từ những câu chuyện ta nói, nghe để không tạo điều kiện thuận lợi cho những hạt giống của sợ hãi, giận dữ, si mê, ganh ghét… biểu hiện.
Không tưới hạt giận hờn
Không nuôi mầm sân hận
Mỗi cái nhìn, lời nói
Đều là giọt nước tưới.
Người làm vườn giỏi là một người biết làm đất, ủ phân, khéo léo chăm sóc, siêng năng tưới tắm cho những hạt giống hoa trái nảy mầm xanh tươi. Là người thực tập sống tỉnh thức ta cần biết tạo điều kiện thuận lợi cho những hạt giống lành thiện trong ta có cơ hội biểu hiện. Đọc một lời thơ đẹp, xem một bộ phim hay nghe một bài nhạc nuôi dưỡng, nói chuyện với một người bạn hiền, thực tập thiền đi, ăn cơm trong chánh niệm,…chính là cơ hội cho những hạt giống của hiểu, thương, của an vui , hạnh phúc nảy mầm. Nên ta cần khéo léo sắp xếp đời sống hàng ngày, tập trở về với giây phút hiện tại để cho ta cơ hội tiếp xúc nhiều hơn với những yếu tố lành mạnh, tươi mát cho những hạt lành trong ta thức tỉnh.
Một lời khen chân thật
Một ánh mắt dịu dàng
Là nắng xuân đầu mùa
Cho hạt lành tỉnh giấc.
Người làm vườn giỏi là một người biết các chăm sóc cho khu vườn thường xanh mát, ngọt lành. Người ấy hiểu rõ về những loại hoa trái trong vườn, biết được các mùa trong năm, nắm vững phương pháp chăm bón, tưới tắm. Là người thực tập sống tỉnh thức cũng vậy. Ta cần biết những gì đang xảy ra trong mình và xung quanh mình. Chánh niệm giúp ta nhận diện được những hạt giống lành thiện như biết nói lời thương yêu, chăm sóc, biết sẻ chia lân mẫn, biết tri túc an vui,… mà ta đã may mắn tiếp nhận từ gia đình dòng họ, nơi thầy cô, bè bạn, hay do ta tự tập luyện mà thành. Ta cần siêng năng đều đặn giữ gìn thói quen lành mạnh như: ngồi yên mỗi ngày để cây tĩnh lặng trong ta thêm vững chãi, biết nhận diện những điều kiện hạnh phúc mà ta đang có để nuôi dưỡng hoa trái thương yêu, biết ơn làm cho khu vườn tâm luôn tươi đẹp.
Hạt lành đang biểu hiện
Nuôi lớn bởi bình an
Hơi thở hương sen mới
Vườn tâm đượm nắng hồng.
Người làm vườn giỏi là người biết cách sử dụng những rác hữu cơ trong vườn làm phân bón nuôi cây. Biết quán sát các mùa trong năm để học cách chăm vườn đúng tiết thời. Khi có sâu bệnh biết cho phân thuốc, cắt tỉa để cây khỏe mạnh. Là người thực tập sống tỉnh thức ta nhận diện được những tâm hành tiêu cực đang biểu hiện trong ta, không phủ nhận, chạy trốn, đàn áp hay khỏa lấp. Ta thực tập dừng lại và thở thật sâu, thật chậm để cho những cảm xúc đang có mặt ấy từ từ lắng xuống. Học cách quán chiếu để thấy rõ đâu là điều kiện làm cho tâm hành tiêu cực ấy biểu hiện và ngưng lại được những nguyên do ấy. Ví như khi buồn giận biểu hiện, ta tập dừng lại những suy nghĩ, nói năng và hành động. Thở và yên lại để thấy rõ nguồn cội là gì. Có thể từ một sự hiểu lầm, một lời nói vô ý, một vết thương trong quá khứ,… Ý thức được như vậy ta không còn bị dẫn dắt bởi những tâm hành tiêu cực và dừng lại được những lề thói tư duy, nói năng và hành động đưa ta về nẻo khổ.
Buồn giận vừa hé lên
Tôi dừng lại thở nhẹ
Không nói lời làm khổ
Không bước về lối quen.
Này các bạn, làm vườn như vậy cũng giống như rèn luyện một môn nghệ thuật. Người làm vườn không cực nhọc nhưng không mong cầu có kết quả ngay. Người ấy trở về với mảnh đất, chuyên cần chăm bón, với tất cả sự yêu thương và nhẫn nại. Người làm vườn không đợi mùa gặt mới hạnh phúc. Người ấy hạnh phúc ngay khi thấy một hạt lành hé nụ, thấy đất mềm sau cơn mưa, thấy chim về làm tổ. Cũng vậy, là người thực tập tỉnh thức không chờ giác ngộ mới mãn ý. Ta mỗi ngày sống yên vui tỉnh thức, mỗi bước chân gieo bình an, mỗi hơi thở đưa ta trở về với giây phút hiện tại nhiệm mầu.
Là người thực tập tỉnh thức và đang đi trên con đường phụng sự. Ta hiểu được rằng ta không thể mang lại bình an cho ai, nếu trong lòng không có bình an. Ta không thể chuyển hóa ai, nếu chưa bắt đầu từ chính mình. Muốn độ người, phải độ lấy tâm mình trước. Ta trở về chăm sóc vườn tâm của ta, làm cho khu vườn xanh tươi, nhiều bóng mát và thường có hoa trái ngọt lành. Khu vườn ấy sẽ trở thành nguồn vui và tạo cảm hứng cho những khu vườn xung quanh.
Này các bạn, đó là những phương pháp chăm sóc vườn tâm mà một người thực tập sống tỉnh thức nên học hỏi và rèn luyện.
Sau khi nghe Tôn giả Mṛgāvataṃsakā nói, những người đang chuẩn bị bước vào con đường Phụng Sự hoan hỷ, thấy được con đường và nguyện thực tập theo.
